Sıcaklık-Buhar İlişkisi, Mutlak ve Bağıl Nem, Buhar Basıncı

İçinde hayat sürdüğümüz atmosferi ortaya getiren gazlardan biri de su buharıdır. Bir gaz karışımı olan atmosferdeki bileşenlerin her birinin seviyesi sabittir. Buna karşılık, su buharı seviyesi atmosferin ısısı ile değişmektedir.

Havanın belirli sıcaklık derecelerinde 1 m³ünün sabit basınç altında taşıyabileceği en çok su seviyesina doymuş su buharı seviyesi (Gs) denir. Sıcaklık arttıkça, bu değer artar. Örneğin, 20°C'de normal atmosfer basıncı altında 1 m3 hava en çok 17.2 gr su buharını taşıyabilirken, 25°C'de bu oran 22.9 gr.'a, 100°C'de ise 599 gr.'a kadar artabilmektedir. Havanın 1 m3'ünün belirli bir sıcaklıkta barındırdığı su buharı seviyesina mutlak nem denir. Mutlak nemin doymuş su buharı seviyesina seviyesine ise bağıl nem (cp) (rölatif, nisbî, göreceli nem) adı verilir. Buradan anlaşılacağı gibi doymuş su buharının bağıl nem sayısal değeri %100'dür. Bu sayısal değerin altında olan bağıl nem değerleri sıcaklık azaldığı takdirde %100'e ulaşacak, yani bu hal yoğuşma olarak görülecektir.

Herhangi bir mekânı dolduran havanın içerisinde barındırdığı su buharının da kendisine özgü bir basıncı vardır. Bu basınç, sıcaklığa bağlı olarak doymuş buhar basıncı (Ps) olarak adlandırılır. Herhangi bir bağıl nem sayısal değerinde bu basınç aynı sıcaklıkta doymuş buhar basıncı ile bağıl nem sayısal değerinin çarpımından elde edilebilir. Su buharının basıncı da iç ve dış mekân koşullarına bağlı olarak değişiklikler gösterir. Bu farkın esas sebebi iç ve dış bölge sıcaklıklarının değişik olmasıdır. Burada bağıl nemin çok değişik olması basıncın üstünde o denli etkili değildir. Kış koşullarında genelde iç mekân dış mekândan daha sıcak bulunduğu amacıyla iç bölge havası daha çok su buharı tutar ve bunun neticesinde iç mekânda dışa göre daha yüksek su buharı basıncı oluşur. Bu basınç farkı sebebiyle iç bölgedan dış bölgea doğru bir buhar akımı ortaya gelir. Kabaca, buhar akımının ısı akımıyla aynı yönde bulunduğu söylenebilir.