Teras Çatılarda Mantolama

1.1 Geleneksel Teras Çatılarda Mantolama bu detayda su yalıtım katmanı ısı yalıtımının üstünde yer almaktadır. Çatı sistemi, alttan buhar kesici ile su buharına karşı korunurken, üstte uygulanan su yalıtım örtüsü suyun yapı elemanlarına ulaşlmasını önler. Uygulama yapılacak beton yüzeyin iyice temizlenmesinin sonrasında ve kuru halde iken astar olarak m2’ ye en az 0,400 kg. sarf edilecek biçimde TS113’ e ideal soğuk programlı asfalt emilsiyonu sürülür. Su buharının, ısı yalıtımının içerisinden geçerek su yalıtım örtüsü altında birikmesi ve yoğuşması neticesi, ısı yalıtımının işlevini kaybetmesini ve örtülerinin tahrip olmasını önlemek amacıyla; ısı yalıtımının altına (sıcak tarafa) yüksek performanslı buhar kesici uygulanmalıdır. Astar kuruduktan sonra buhar kesici katman (cam tülü taşıyıcılı polimer bibütünlü örtü olabilir) fleritsel olarak yapıştırılır. Buhar kesici programlarında ek yerleri tam yapıştırılmalıdır. Buhar kesici katman üzerine, ısı yalıtımı levhaları şaşırtmalı olarak, ek bölgelerinde derz oluşmayacak şekilde noktasal bibütünle yapıştırılır. Mantolama malzemeleri, su yalıtım malzemelerinin yapıştırma sıcaklığına sağlam ve rijit ise (Taşyünü) su yalıtım malzemesi direk ısı yalıtımı malzemesi üzerine uygulanabilir. Eğer su yalıtım malzemesinin yapıştırma sıcaklığına sağlam ve rijit değil ise ısı yalıtım ısı yalıtımı katmanı üzerine eğim betonu dökülmeli ve su yalıtım malzemesi eğim betonun üzerine uygulanmalıdır. Böylece ısı yalıtımı malzemesi yapıştırma sıcaklığından korunur ve yaseneı yük altında rijitliği bozulmadan işlevini yerine getirerek üstünde gezilmeyen teras çatı ayrıntıyı tamamlanır. Gerek, çift kat uygulanan bibütün esasli örtülerin son katı, gerekse de tek kat uygulanan sentetik su yalıtım örtüleri; gece/gündüz ve yaz/kış sıcaklık farkı sebebiyle meydana gelebilecek termal gerilmeleri azaltmak ve U.V etkilerinden korunmak hedefiyle güneş ışınını yansıtıcı bir bitiş tabakası ile korunmalıdır. Bu hedefla, mineral kaplı su yalıtım örtüleri ya da çakıl tabakası bitiş tabakası olarak kullanılabilir.

ÜZERİNDE GEZİLMEYEN TERAS ÇATILAR
A- Çakıl
B- Ayırıcı keçe
C- Su yalıtımı katmanı
D- Mantolama (çift kat olursa şaşırtmalı)
E- Buhar kesici ya da buhar dengeleyici
F- Eğim betonu
G- Döşeme
H- Tavan sıvası

ÜZERİNDE GEZİLEN TERAS ÇATILAR
1- Döşeme kaplaması
2- Harç
3- Koruma betonu
4- Su yalıtım örtüleri
5- Mantolama (çift kat olursa şaşırtmalı)
6- Buhar kesici örtü
7- Buhar dengeleyici (gerektiğinde)
8- Eğim betonu
9- Döşeme
10- Tavan sıvası

TERAS ÇATILARDA YALITIM
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

• Yoğuşma tahkiki kesinlikle yapılmalıdır.
• Sıcak çatılarda, su yalıtım örtüleri en üstte oldugu takdirde, ısıl floklari (gece-gündüz, yaz ve kış sıcaklık farkları dolayısıyla) azaltmak hedefiyle, güneş ışınını yansıtıcı ve bir bitiş tabakası ile korunmalıdır.
• Tek kat sentetik su yalıtım örtüleri amacıyla ek yerlerinin yapıştırılmasında yapımcı firmaların tavsiyelerine titizlikle uyulmalıdır.
• Taşma ve su birikmesini engelleyecek yeterli sayıda gider bırakılmalıdır. Aksi taktirde ısıtma soğutma zamanlarında su yalıtım örtüsü daha çok ısıl floka maruz kalacaktır.
• Yanıcı ısı yalıtımı malzemeleri sarfedilen sıcak çatı programlarında şalumo alevi kullanarak uygulanan bibütünlü örtü belirlenmesi esnasında lüzumlu yangın emniyet önlemleri alınmalıdır.
• Bu programda su buharı, ısı yalıtımı amacıyladen geçerek, su yalıtım örtüsü altında yoğuşma yaparak ısı yalıtımının bozulmasına ve su yalıtım örtüsünün kısa vakitte tahrip olmasına namacıyla olmaması amacıyla, ısı yalıtımı tabakasının altına yüksek performanslı bir buhar kesici tabaka uygulanmalıdır. Mevcut binalarda su yalıtım örtüsü varsa, bu su yalıtım tabakası buhar kesici olarak kabul edilir, yoksa buhar kesici kullanılmalıdır. Buhar kesici tabaka alt zemine bütün yüzeyi ile yapıştırılmalı ve ek yerleri sıcak bibütün ile doldurulmalıdır. Buhar kesici tabaka en az 15 cm ısı yalıtımı malzemesi üzerine döndürülmeli ve üstteki su yalıtım örtüsü ile birbirine yapıştırılmalıdır. Böylece ısı yalıtımı tabakası alttan buhar kesici üstten su yalıtım örtüsü ile bohçalanmış olacaktır.
• Mantolama malzemesinin daimiliğinin bozulduğu noktalarda, (duvar-çatı birleşim noktaları, boruların çatıyı deldiği noktalar vb.) ısı köprüleri meydana gelir ve bu noktalarda yoguşma gerçekleşir. Çatı-duvar birleşimlerinde ısı yalıtımı malzemesinin daimi olmasi sağlanmalıdır. Betonarme sıcak teras çatılarda ısı yalıtımı kesinlikle parapet kenarlarına döndürülmeli ve duvar ısı yalıtımı ile ilişkilendirilmelidir.
• Çelik konstrüksiyon yapılarda, çatı makası vb. taşıyıcı konstrüksiyonun bulundugu çatı boşluğunun yan kenarlarında çatı hizasına kadar ısı yalıtımının daimiliği sağlanmalıdır.
• Mantolamanı delip geride bıraktığımız bütün borular kesinlikle yalıtılmalıdır. Buhar direnci yüksek yalıtım ya da buhar kesici folyo ile birleştirilmiş ısı yalıtımı malzemeleri ile su buharının borulara ve yoguşma noktalarına ulaşması önlenmelidir.
• Su yalıtımı nın altında uygulanan eğim betonu suyun süzgece doğru akması ve tahliye borusuna verilmesi sağlanmalıdır.

1.1.A Kullanılan Malzemeler

A) EPS Mantolama Levhaları: TS 825’e ideal kalınlıkta ve TS 7316 EN 13163 seviyesine göre TSE belgeli, yanma katagorisi en az B1 katagorisi olan, ebat kararlılığı ±% 0,5 ya da DS(N)5 katagorisinda, Gezilmeyen çatılarda; yoğunluğu en az 20 kg/m3, %10 deformasyonda basma dayanımı çatı ısı yalıtımı çatı sistemleri dayanımı en az 80 kPa, gezilebilir çatılarda; yoğunluğu en az 30 kg/m3, %10 deformasyonda basma dayanimi en az 100 kPa olan genleştirilmiş(ekspande) polisitren köpük levhalar.
B) Taşyünü Mantolama Levhaları: TS 825’e ideal kalınlıkta ve TS 901-1 EN 13162 seviyesine göre TSE belgeli en az 150 kg/m3 yogunlukta %10 deformasyonda basma dayanımı en az 50 kPa, yanma katagorisi A olan taşyünü levhalar.

Su Yalıtım Malzemesi:
TS 11758/1’e göre üretilmiş polimer bibütünlü örtüler, sentetik örtüler ve sürme su yalıtım malzemeleri kullanılabilir.

1.2 Ters Teras Çatı Mantolama
Ters teras çatılarda, ısı yalıtımı su yalıtım membranının üstünde yer alır. Bu sebeple kullanılacak olan ısı yalıtımı malzemesi dış iklim koşullarına (sıcak, soğuk, yağmur vb.) maruz kalır. Ters teras çatılarda, ısı yalıtımı malzemesinin, esas ısıl bilhassarinin dışında bu ayrıntıya ideal olarak; donma, çözülme dayanımı, basma dayanımı (yük altındaki çatılarda), uzun süreli su emme değerleri aranır. Ters teras çatılarda yoğunluğu en az 30kg/m3 olan, %10 deformasyonda basma mukavemeti 300kPa olan, iki yüzü zırhlı, kenarları binili ve difüzyonla su emmesi %3’ün altında olan ekstrüde polistiren köpük (XPS) levhalar tüketilir. 4. Çatıda biriken yağmur suyunun drenajı amacıyla betonarme üzerine en az %2 eğim sağlayacak şekilde eğim betonu dökülür. 5. Eğim betonunun üst yüzeyinin iyice temizlenmesinin sonrasında, kuru halde iken astar olarak m2’ye en az 0,400 kg. sarf edilecek biçimde TS113’e ideal soguk programlı asfalt emilsiyonu sürülür. 6. Elde edilen düzgün yüzey üzerine tekniğine ideal olarak su yalıtım örtüsü uygulanır. Mantolama malzemesi, su yalıtım örtüsü üzerine yapıştırılmadan,serbest ve şaşırtmalı olarak, ek bölgelerinde derz oluşmayacak şekilde yerleştirilir. Mantolama malzemesi üzerine, üstteki katmanlardan ileriki olan ve istenmeyen yabancı maddelerin yalıtım levhalarının derzlerine girmesini engel olan filtre katmanı serilir. Filtre katmanı olarak buhar geçişine karşı direnç oluşturmayan, en az 150 gr/m2’lik polyester ya da polipropilen keçeler ve bu işlevler amacıyla özel olarak imal edilmiş mamuller (ısısal dokunmuş jeotekstiller) kullanilir. 5. Filtre katmanının üzerine ağırlık yaratarak ısı yalıtımı malzemesinin uçmasını ya da yüzmesini engel olan, güneş ışınlarını yansıtan açik renkli Ø (16–32) mm arası yuvarlak, yıkanmış ve elenmiş ideal kalınlıkta dere çakılı serilerek. Üstünde yürünmeyen ters teras çatı ayrıntıyı tamamlanır. Ters teras çatılarda program, çatının kullanım amacına göre değişiklikler gösterir. Yürünebilen çatı detaylarında çakıl tabakası üzerine ayırıcı tabaka serilmesinin sonrasında, harçla döşenen döşeme kaplaması ya da çakıl tabakası serilmeden filtre katmanının serilmesi, üzerine plastik takozlar yerleştirilmesi ve prekast beton karoların plastik takozlara oturtulması ile program tamamlanır.

Bahçe çatı programı yapılacak ise, çakıl katmanı üzerine filtre tabakası serildikten sonra, onunda üzerine bitki toprağı konularak program tamamlanır. Bahçe çatılarda bitki köklerine sağlam özel su yalıtım örtülerinin kullanılması gerekir. Ters teras çatılarda su yalıtımı amacıyla; polimer bibütünlü örtüler, sentetik esasli örtüler ya da sürme su yalıtım malzemeleri kullanılabilir. Su yalıtım malzemesi olarak sentetik membranların kullanılmasi halinde, su yalıtım örtüsü ile ısı yalıtımı malzemesi arasında solvent geçişini önlemek amacıyla ayırıcı tabaka yerleştirilmelidir. Ayırıcı tabaka; keskin ve sivri yüzeylerin, su yalıtım örtülerinden değişik ısıl boy uzama katsayısına sahip malzemelerin su yalıtım katmanlarına zarar vermesini önlemek amacıyla araya eklenilen ve örtülere yapıştırılmayan koruyucu katmandır. Bu hedef amacıyla, en az 150 gr/m2’lik polyester ya da polipropilen keçeler ya da 300 μ kalınlığında polietilen folyo tüketilir 5. Su yalıtım membranı olarak kullanılacak olan polimer bibütünlü örtünün TS 11758-1 seviyesine göre TSE belgeli olması ve programının TS 11758-2 seviyesine göre yapılması gerekir.

Üstünde Gezilen Ters Teras Çatılar

1- Döşeme kaplaması
2- Karo takozları ya da harç (harç kullanılması halinde altında çakıl katmanı uygulanmalıdır.)
3- Ayırıcı keçe
4- Mantolama (ekstrüde polistiren köpük)
5- Su yalıtım örtüsü
6- Eğim betonu
7- Betonarme plak ya da asmolen döşeme ya da gazbeton döşeme paneli
8- Tavan sıvası

Üstünde Gezilemeyen Ters Teras Çatılar

A- Çakıl
B- Ayırıcı keçe
C- Mantolama (ektrüde polistiren köpük)
D- Su yalıtım örtüsü
E- Eğim betonu
F- Betonarme plak ya da asmolen döşeme ya da gazbeton döşeme paneli
G- Tavan sıvası

Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Bu programda yapısında su emmeyen kapalı gözenekli XPS (ekstrüde polistiren köpük) ısı yalıtımı levhaları kullanılmalıdır.
• Mantolama, su yalıtım örtüsünün üzerine yapıştırılmadan yerleştirilir. UV ışınlarına ve yel etkileri ile uçmaya karşı, gezilmeyen çatılarda en az 5 cm kalınlığında Ø16–32 mm çakıl tabakası serilerek bırakılır. Çakıl tabakası altına bir filtre tabakası (jeotekstil keçe) serilir. Bu program, betonarme, metal ve ahşap taşıyıcı konstrüksiyon üzerine yapılabilir. Hem de plastik takozlar üzerine serbest karo programı da yapılabilmektedir.
• Yeni binalarda taşıyıcı konstrüksiyon altında (bina içi sıcak doğrultuda) ısı yalıtımı kullanılmamalıdır. Bu program, sahip olunan konstrüksiyonun ya da sahip olunan ısı yalıtımının yenilenmesi gerektiğinde kullanılabilir. Mevcut çatının yenilenmesi halinde, su yalıtım örtüsünün altında kalan konstrüksiyonun ısı geçirgenlik direncinin daha düşük olması gerekmektedir.
• Bu programda su yalıtım örtüsü gece-gündüz sıcaklık farklarından etkilenmez. Bütün sene süresince oda sıcaklığına yakın ve değişikliğe uğramayan bir ortamda kaıir. Böylece su yalıtım örtüsü ısıl floklardan etkilenmez.
• Duvar ve çatı yalıtımları birbiri üzerine bindirilerek, ısı köprüleri engellenmelidir. Gerektiğinde parapetlere dıştan ısı yalıtımı programı yapılarak ısı yalıtımının daimiliği sağlanmalıdır.
• Bu programda yapısında su emmeyen, kapalı gözenekli, yüksek donma çözülme direncine sahip, basma ve sünme yüklerine sağlam XPS levhalar kullanılmalıdır.
• ısı yalıtımı levhaları UV ışınlarına maruz kalacak şekilde çıplak olarak bırakılmamalıdır. Parapet kenarlarına döndürülen ısı yalıtımı levhaları etek elemanları ile korunmalıdır. Çakıl tabakasının daimi olmasi sağlanmalıdır. Mantolama levhalarının yel etkileri ile uçma ve su birikmesi neticesi yüzme etkilerine karşı çakıl tabakasının kalınlığı ve çakıl granülometrisi yeterli olmalıdır.
• Genellikle sahip olunan yapılarda, sahip olunan su yalıtım örtüsü üstünde rastgele bir kaplama ve temizlenemeyen kırıntılar olması halinde, polietilen köpük levhadan bir yastık tabakası oluşturulması, ısı yalıtımı levhalarının tahrip olmasını engelleyecektir.
• Küçük çakıl taneleri yağmur etkileri ile levha aralarından aşağıya sızabilir. Bu hal bilhassa tek kat su yalıtım levhalarının tahrip olmasını engelleyecektir.
• Küçük çakıl taneleri yağmur etkileri ile levha aralarından aşağıya sızabilir. Bu hal bilhassa tek kat su yalıtım örtülerinde mesele yaratabilir. Bunu önlemek hedefiyle ısı yalıtımı levhaları ile çakıl tabakası arasında jeotekstil keçe tüketilir.
• Çatıya eğim verilerek yoğuşan suyun su yalıtımı ile süzgeç birleşimlerine doğru akması ve tahliye borusuna verilmesi sağlanmalıdır.

1.2.A Kullanılan Malzemeler

Mantolama Malzemeleri
A) XPS Mantolama Levhaları: TS 825’e ideal kalınlıkta ve TS 11989 EN 13164 seviyesine göre TSE belgeli, iki yüzü zırhlı, biniş profilli, yoğunluğu en az 30kg/m3, hacimce su emmesi %3’ün altında olan ve en az 300 kPa (C3 Sınıfı) basma mukavemetine sahip, ekstrüde polistiren köpük levhalar. Teras çatının otopark olarak kullanılması ya da vasıta yüküne maruz kalması halinde statik yüklere göre 400 ya da 500 kPa basma mukavemetine sahip levhalar tercih edilmelidir.
Su Yalıtım Malzemesi:
TS 11758/1’e göre üretilmiş polimer bibütünlü örtüler, sentetik membranlar ve sürme su yalıtım malzemeleri kullanılabilir.

2. KIRMA ÇATILARDA MANTOLAMA
2.1 Tavan Arası Döşemesi Üzerine Yapılan Mantolama

1- Çatı örtüsü
2- Su yalıtım örtüsü
3- Çatı tahtası
4- Havalandırılan çatı boşluğu
5- Mantolama
6- Buhar dengeleyici
7- Tavan kaplaması / tavan sıvası

Mineral yün esasli çatı şilteleri hafif olduklarından rahatlıkla çatıya çıkarılır ve kesilerek uygulanabilir. Çatı şilteleri yırtılmaz ve her çatıya adapte edilebildiğinden firesiz olarak uygulanabilir. Mineral yün esasli filtreler, kullanılmayan çatı aralarının ısı yalıtımıda döşemeye serilerek uygulanır. Şiltenin üzeri rastgele bir Şekilde örtülmemelidir. Mantolama malzemesinin toz, kir vb. dış etkilerden korunmasının istenildiği hallarda, mineral yün esasli ısı yalıtımı malzemesinin üstü cam tülü gibi buhar yaşamış (nefes alan) bir ürünle örtülebilir. Alüminyum folyo kaplı şilteler, folyolu yönü sıcak doğrultuda kalacak şekilde uygulanmalıdır. Mineral yün esasli şilteler yük taşımayan özellikte düşük yoğunluk bir malzeme olmasından bu malzemelerin üzerine yük gelmemeli ve üstünde yürünmemelidir.