Çatı Yalıtımı Nasıl Yapılır?
Bina dış kabuk elemanı olarak çatının, maruz kaldığı iç ve dış bölge fiziksel koşullarının kontrolleri suretiyle yalıtım mühim bir parametredir. Yalıtılması lüzumen başlıca etmenler su/buhar, ısı ışık/radyasyon ve ses olarak sıralanabilir.
+ Çatı Su/ Buhar Yalıtımı Uygulamaları
Kar ve yağış sularının uzaklaştırılması, eğimli ve kaplama esasli çatılarda çatının biçimi açısından mühim bir problem oluşturmazken, eğimli olmayan teras çatılarda bu suların ufak eğimlerle su gideri noktalarına yönlendirilmesi biçiminde çözümlenir.
Bina iç hacminde oluşacak su buharı basıncı nedeniyle bu hacmi çevreleyen bütün yapı elemanlarından geçerek dışarı çıkmak isteyecektir. Bu su buharının uzaklaştırılması, çatı türlerine göre değişiklık gösterir.
Soğuk çatılarda iç hacimlerde oluşacak su buharı, varsa betonarme taşıyıcı döşemeyi, bu tür bir döşeme yoksa hacmin tavanını katederek üstteki hava tabakasına ulaşacaktır. Su buharı burada bina çatısının kaplama kısmından ve bilhassa kaplama esasli örtü malzemelerinin( kiremit, metal kaplama vb.) Aralıklarından direk dış atmosfere çıkacaktır.
Ancak, sıcak çatıda yağış sularının aşağıya geçmesine engel olan su yalıtım katmanı su buharının dış bölgea geçişini de engelleyeceğinden, özel bir tedbir alınarak su buharının basitçe dışarı çıkması sağlanmalıdır.
+ Çatı Isı Yalıtımı Uygulamaları
Bina dış kabuğundaki ısı kaybının mühim bir kesimini çatılardan kaybedilen ısı enerjisi oluşturmaktadır. Çatılarda bu ısı kaybının belirli kalitede ısı yalıtım malzemeleri kullanılarak önlenmesi lüzumir.
Isı yalıtım malzemelerinin tüketimi çatının çeşidine göre değişiklık gösterecektir. Soğuk çatılarda çatı arasının mekan olarak kullanılmadığı durumlarda, ısı tutucu malzeme direk döşeme üzerine serilebilir. Çatı arasının mekan olarak kullanılması durumunda, ısı yalıtımı probleminin direk örtü sistemi içersinde halledilmesi lüzumlidir. Buna rağmen sıcak çatı çözümlerinde kullanılacak açık gözenekli classic ısı tutucuların noktasal yüklere karşı taşıyıcılığını çoğaltmak suretiyle bir şap katmanı ile bir arada kullanılması lüzumirken, kapalı gözenekli ve sudan tesirlenmeyen ısı tutucu malzemelerin üretilmesi sonucu, ısı tutucu malzemenin su yalıtım katmanlarının üzerine yapılabilmesi amacıyla ters çatı yapma imkanı sağlanmıştır. Yüksek ısı bölgeı ile çalışılan fabrikalarda alttan yalıtımlı bir çatı istendiği takdirde, çatı üst yönünın daha kuvvetli yalıtılması lüzumemektedir.
+ Çatı Işık / Radyasyon Yalıtımı Uygulamaları
Sıcak çatıların ışık ve radyasyon ile ilişkileri ışık lüzumsinmesi ve radyasyondan korunma olarak ele alınabilir. Işık lüzumsinmesi amacıyla sıcak çatılarda çatı ışıklıkları yapılır. Bunlar sıcak çatı altındaki mekanlara ışık sağlamak üzere kullanılırlar.
Radyasyon sıcak çatıların korunması lüzumen bir etmendir. Genellikle bibütün ve aynısı kara ya da koyu renkli sıcak çatı son katmanlarının güne radyasyonunun olumsuz tesirlerinden korunması amacıyla radyasyon koruyucuları kullanılır. Bunların başında beyaz renkli yuvarlak çakıllar gelir. Bu malzeme son bibütünlü katman üzerine 1-2 cm büyüklükte bibütünle yapıştırılmış ince çakıl tabakası durumunda, bunun üzerine de 4-5 cm büyüklükte beyaz renkli serbest çakıl durumunda serilerek kullanılır. Çakılın beyaz rengi radyasyonu yansıtarak aşağıdaki bibütün katmanının ısınmasına ve halledilmesine engel olur.
+ Çatı Ses Yalıtımı Uygulamaları
Döşemelerde ses bozukluğu bölge ya da vuruş seslerinin yalıtılması bozukluğu olarak anlaşılabilir. Genellikle bölge sesinin döşemeden geçmemesi amacıyla döşemenin bu ses titreşimi ile membran titreşimi yapamayacak derecede ağır olmalıdır. Sıcak çatılar üstündeki değişik katmanlar ve bu katmanlar ile dinamik yükleri de taşıyacak şekilde tasarlanıp hesaplandığından, bu tür çatı döşemelerinde bölge sesinin problem oluşturması pek gündeme gelmez. Ancak, üstünde gezilebilir sıcak çatılarda vuruş sesinin rahatsızlık vermemesi amacıyla yüzer şap biçiminde bir program olumlu netice verir.
Soğuk çatılarda genel olarak kaplama ve taşıyıcı döşeme arasında hava yastığı bulunması ses yalıtımı açısından olumlu bir tesir yapar. Bu tür çatılarda, çatı üstünde gezilemeyeceğinden, vuruş sesi de söz hususu değildir.
+ Yanlama (Makas Kirişi) : Bir çatı makasında babanın yüklerini yanlardaki mesnetlere ileten iki eğik basınç çubuğundan her birisidir. Yanlama, basınca çalıştığı amacıyla, kare ya da kareye yakın kesitte olmalıdır. 10/10 – 12/12 – 12/16 cm gibi kesitlerde olabilen yanlamalar, çit ya da tek olarak tasarlanabilir.
+ Gergi : Asma makaslarda yanlamalardan gelen basınç kuvvetlerinin tesirsiyle çekmeye çalışan ve makasın açılmasını engel olan makas konstrüksiyon elemanıdır. Makasın düzenine göre gergi tek ya da çift olabilir.
+ Diyagonal : Üç babalı asma bir makasta ortadaki baba ile başka iki baba arasında eğik olarak teşhis edilen makas elemanıdır. Böyle bir makasta diyagonal basınca çalışır ve kesiti yanlama ile aynıdır.
+ Kuşaklama : Aşıklara dik tarafta ve bir dikmenin iki yanısıra bulunarak merteklere kadar uzanan kararlılık elemanıdır. KUşaklama, dikme ve aşık birbirlerine ufak ebatlı geçmelerle geçirilir. Kalkan duvarı yönünde tek doğrultulu oluşturulan kUşaklamanın kesiti 4/12 – 4/15 cm'dir.
+ Göğüsleme : Aşık ve dikme (baba) düzleminin yanal hareket yapmasını engel olan kararlılık elemanıdır Aşık ve dikme arasına 45 derece açıyla teşhis edilen göğüsleme, kalkan duvarı yönünde tek doğrultulu yapılır ve alt yönü dikmenin altı ile aynı yastığa oturtulur; aşık ile olan açısı da 45°'den büyük olur.
+ Mahya : Beşik örtüsü ve kırma (mansard) çatılarda eğik çatı yüzeylerinin yatay bir doğru süresince kesiştiği ara kesittir.
+ Mahya Aşığı : Mahyada merteklerin üzerine oturtulduğu konstrüksiyon elemanı dır.
+ Konstrüktif Aşık : Mahyanın en çok 75 cm paralelinde yer alan bir aşık olması durumunda, mertekler konsol çalışabileceğinden, sadece mertekleri birbirine bağlamak suretiyle merteklerin altlarına yerleştirilen ve bir dikmeye lüzum göstermeyen mahyadır.
+ Ara Aşık : Mahya aşığı ile damlalık aşığı arasında kalan başka aşıklardır.
+ Damlalık Aşığı : Binanın dış duvarı hizasındaki en alt kottaki aşıktır.
+ Eğik Mahya : Kırma ve mansard çatılarda çatı yüzeylerinin 45° açılarla kesiştiği ara kesitlere yerleştirilen ve merteklerin üst yüzleri ile aynı düzeyde teşhis edilen iri bir mertek pozisyonundaki konstrüksiyon elemanıdır. Eğik mahyanın üzerine kiremit örtülü çatılarda mahya kiremiti kaplanır.
+ Eğik Dere : Kırma çatılarda çatı yüzeylerinin 45° açılarla kesiştiği fakat sırt değil, dere meydana getirdiği ara kesitlere yerleştirilen ve merteklerin üst yüzleri ile aynı düzeyde teşhis edilen iri bir mertek pozisyonundaki konstrüksiyon elemanıdır. Eğik dereden su-yun akması amacıyla, çinko vb. malzeme ile üzeri kaplanır.
+ Kalkan Duvarı : Tek yüzeyli ve beşik örtüsü çatılarda mahyaya dik tarafta çatının iki yanısıra teşhis edilen, genellikle tek yüzeyli çatılar amacıyla dik üçgen; beşik örtüsü çatılar amacıyla ise ikizkenar üçgen biçimindeki duvardır.
+ Saçak : Çatılarda, çatı yüzeyinin binanın dışına taşan bölümüdür, Saçak eğimli olabileceği gibi, artı yatay da olabilir. Normal saçak genişliği 75-100 cm'dir; daha geniş saçaklar payanda ile desteklenir.
+ Kasnak : Ahşap çatılarda bacaların çevresinde mertekler ve onlara dik kısa mertekler ile kaplama altı tahtalarının oturtulması amacıyla oluşturulan çerçevedir. Bacanın çatıyı deldiği yerde baca çevresine kasnak yapılır.
+ Eğim Betonu : Düz damlarda yağış sularının su giderlerine akabilmesi amacıyla taşıyıcı döşeme üzerine %0,5-1,0 eğimle dökülen ve en az kalınlığı 2,5 cm ve çimento dozajı 400-450 kg/ım3 olan çimento şaptır
+ Buhar Kesici : Genelde polimer ya da bibütünlü malzemeden imal edilen su ve buharı geçirmeyen membran malzemedir. Teras çatılarda iç mekandan gelen su buharının açık gözenekli ısı tutucuya ulaşmasını ve ısı tutucunun ıslanmasını engeller.
+ Buhar Dengeci : Teras çatılarda taşıyıcı döşeme altından gelen su buharının ısı tutucuya erişerek onu ıslatmasını engellemek üzere buhar kesici altında onunla bir arada sarfedilen ve buharın buhar kesiciye her noktada eşit basınçla ulaşması amacıyla derli toplu delikleri teşhis edilen membran örtüdür.
+ Isı Tutucu : Herhangi bir mekandaki ısı enerjisinin bu mekanın dışına akışını azaltmak suretiyle sarfedilen ve içersinde hareket etmeyen hava sahip olan organik ya da inorganik malzemedir. Teras çatılarda çatı üstünde gezilebilme söz hususu olmasından, basınç dayanımı yüksek ısı tutucular kullanılır.
+ Su Yalıtım Membranı : Çatı, esas ve zemine ilişki eden dış duvarlarda suyun yapı elemanına girmesini tedbirek suretiyle polimer-kopolimer ve bibütünlü malzemelerden imal edilen su geçirimsiz yalıtım malzemesidir.
+ Koruma Betonu : Darbe, radyasyon, mekanik aşınma gibi etmenlere karşı korunması lüzumen ısı tutucu, su yalıtım membranı vb. malzemeleri güvenliğini sağlamak üzere 400-450 kg/m3 çimento dozajlı 2,5-4,0 cm kalınlıkta çimento şaptır.
+ Tespit Harcı : Rijit kaplama malzemelerini duvar ve döşeme gibi rijit bir zemine teşhis etmek suretiyle 400-450kg/m3 çimento dozajıyla oluşturulan 2,5-3,0 cm kalınlıktaki harçtır.
Çatı Döşeme Kaplaması: Üstünde gezilebilir teras çatılarda en üstteki dış tesirlere açık kaplamadır. Bu kaplamaların çimento harcıyla teşhis edilenleri bulunduğu gibi, plastik takozlar üzerine oturtularak eğilmeye çalıştırılan türleri de vardır.
Çatı Çeşitleri
+ Teras Çatı : Teras çatılarda su yalıtım katmanının ısı tutucunun altında bulunduğu sıcak çatı türüdür. Teras çatıda ısı tutucunun al-tında olan su yalıtım katmanı classic düz çatılarda ısı tutucunun üstündedir. Teras çatının oluşturulabilmesi amacıyla kapalı gözenekli ve suda ıslanmayan ekstrüde polistren malzemenin meydana çıkması lüzummiştir.
+ Soğuk Çatı : Eğimli ya da az eğimli bir çatıda örtü konstrüksiyonu ile taşıyıcı konstrüksiyon arasında havalandırmayı gerçekleştiren bir hava yastığının varbulunduğu iki katmanlı bir çatı türüdür. Bu çatıda alttan gelen su buharı döşeme ve ısı tutucuyu geçerek hava yastığı yolu ile dışarı atılır ve buhar kesici lüzummez.
+ Sıcak Çatı : Çatıyı meydana getiren bütün katmanların belirli bir sıra ile sıralandıkları bu tür çatıda, taşıyıcı, koruyucu katmanlar, arasında bir hava yastığı olmaksızın tek bir kabuk durumunda oluşturulur.
+ Hava Yastığı : Genellikle soğuk çatılarda taşıyıcı konstrüksiyon ile örtü konstrüksiyonu arasında teşhis edilen ve alttan gelen su buharının dışarı atılmasına imkân veren katmandır.
+ Bırakma Kirişi : Soğuk bir çatıda, üzerine mesnetten en çok 1,0 m mesafede dikme oturtulan ve eğilmeye çalışan kiriştir. Bırakma kirişi bir makasın unsuru değildir.
+ Tek Yüzeyli Çatı : Yüzeyi tek bir eğik düzlemden meydana gelen çatı biçimidir.
+ Beşik Örtüsü Çatı : İki eğik düzlemin bir mahyada ara kesit olarak kesiştikleri çatı biçimidir. Mahya, genellikle yatay olur. Çatı, mahyaya dik tarafta iki kalkan duvarı ile neticelanır.
+ Kırma Çatı : Kare ya da dikdörtgen sistemli bir binada, aynı eğimde dört eğik çatı yüzeyinden meydana gelen ve bu çatı yüzeylerinin bir biri ile 45°Ilik açılarla kesiştiği, çepeçevre olukları aynı kota olan çatı biçimidir.
+ Mansard Çatı : Kırma çatı aynısı fakat, her çatı yüzeyi değişik eğimde iki ayrı yüzeyden meydana gelen ve bu sayede çatı arasını kullanma imkanı gerçekleştiren çatı biçimidir.
+ Tonoz Çatı : Yatık, yarı silindir biçimli bir kemerin ötelenmesi ile elde edilen çatı biçimidir.
+ Kubbe Çatı : Dörtte bir dairenin düşey yarı çapı çevresinde 360° döndürülmesi ile meydana gelen yarım küre biçimli çatı biçimidir.
+ Şed Çatı : Testere dişi biçiminde düşey ve eğik yüzeylerin yatay ara kesitler yaparak meydana getirdiği çatı biçimidir. Büyük alanların ışık sağlanarak örtülmesinde kullanılır.
+ Külah Çatı : Silindir, kare ve çokgen prizma biçimindeki kule ve minarelerin çatı biçimidir.